تعریفی بر ارزیابی نقادانه

پزشکي مبتني بر شواهد بر اساس اعتماد به مقالات منتشر شده در زمينه تصميم گيري باليني (Clinical Decision Making)، استوار است. بر اساس بررسي هاي به عمل آمده، درصد زيادي از مقالات منتشر شده از کيفيت مطلوبي برخوردار نيستند و نبايد در بالين مورد استفاده قرار گيرند. برخي از افراد صاحب نظر اعتقاد دارند که که تنها 1% از تحقيقات باليني از نقص متدولوژي مبرا بوده قابليت چاپ شدن دارند. از سوي ديگر تعداد مقالات منتشر شده با سرعت زيادي در حال افزايش است و سالانه بيش از 2 ميليون مقاله در زمينه هاي مختلف مرتبط با پزشکي منتشر مي شود. محدوديت زماني، دست اندرکاران سلامت را وادار مي سازد تا هرچه سريعتر از بين انبوه مطالعات موجود موارد بي اعتبار را حذف و مابقي را مطالعه کنند.
امروزه بسياري از مطالعات پزشکي به فرمت استاندارد IMRAD چاپ مي شوند. اين فرمت شامل اين بخش ها است: مقدمه(Introduction)، مواد و روش ها (Materials and Methods)، نتايج(Results) و بحث (Discussion). مقدمه به معرفي اين موضوع مي پردازد که چرا نويسنده تصميم به انجام اين مطالعه گرفته است. در بخش مواد و روش ها به توضيح پيرامون چگونگي انجام مطالعه و همچنين چگونگي انتخاب روش هاي آناليز داده ها پرداخته مي شود. در بخش نتايج نويسنده توضيح مي دهد که چه يافته هايي به دست آورده است و در قسمت بحث بيان مي شود که اين يافته ها از نظر نويسندگان چه معنايي دارد. در شرايطي که مي خواهيم در مورد مقاله اي تصميم بگيريم، بايد طراحي مطالعه را در قسمت مواد و روش ها بررسي کنيم.
مواردي که در ساير قسمتها ذکر شده است کمکي به بررسي اوليه و تصميم گيري سريع در مورد انتخاب مقاله نمي کند. مي توان گفت مطالعه بي اعتبار صرف نظر از سوال مهم مطالعه و نتايج آماري معني دار به دست آمده، مطالعه قابل اعتمادي نيست. بررسي روش مطالعه کمک مي کند که در مدت کوتاهي ، در مورد ارزش مطالعه تصميم گيري نماييم. نتايج به دست آمده در اين مطالعه نمي تواند به عنوان Evidence در بالين مورد استفاده قرار گيرند.
در مجلات معتبر پزشکي، مقالات پيش از چاپ شدن از نظر اعتبار متدولوژي و اهميت موضوع توسط داوران مورد بررسي قرار مي گيرد. اين پروسه به عنوان پروسه Peer Review شناخته شده و نقد مقاله از نظر متدولوژي بخش عمده اي از آن را تشکيل مي دهد.
فرايند ارزيابي کيفيت متدولوژيک مطالعات که به عنوان Critical Appraisal يا ارزيابي نقادانه شناخته مي شود، مي تواند در زمينه هاي مختلفي کمک کننده باشد که شامل موارد زير است:
بهبود کيفيت مراقبت از بيماران، بهبود کيفيت آموزش، بهبود کيفيت تحقيقات و ...
اگرچه در حال حاضر بسياري منابع از قبيل انواع کتب مختلف، سايتهاي آموزشي مختلف و ابزارهاي ارزيابي نقادانه (Critical Appraisal Tools) مي توانند در روند انجام ارزيابي نقادانه مورد ارزيابي قرار مي گيرند، آشنايي ابتدايي با روش ارزيابي مطالعاتي که در راس هرم مطالعات معتبر (از نظر مبتني بر شواهد بودن) قرار دارند، مي توانند در انجام بهتر اين امر کمک کننده باشند.